Nalaing nga Agluto ni Dodong, Ngem Naim-imas ti Bibingka ni Mildred

[Nabulod ti ladawan a naaramat]

Pasagid:

NALAING NGA AGLUTO NI DODONG, NGEM NAIM-IMAS TI BIBINGKA NI MILDRED

NAIMAS a talaga ti luto ni Juan dela Cruz. Di malibak, daytoy ti pudno. Uray sadino a paalaan ken pagkikitaan dagiti Filipino, adda latta sadiay ti nagduduma a potahe a luto ni Pinoy. Iti minatayan, pagkasaran, pagbuniagan, pagbirthday’an, graduation party, retirement party wenno kumporme ditan a punsionan; adda latta luto ni Juan. 

Gapu ti dayta, saan laengen a datayo a nangisit ti sikona ti mangimas iti luto ni Juan, uray payen dagiti Haole, singkit, Portugese, Puerto Rican, Micronesian, Mexican, Korean ken uray payen dagiti pasalsali ditan. Iti sadino man a Filipino store iti Hawaii, ditoy a makita ti ebidensia a paggugustoda ti luto ni Juan. Ket daytoy ti kapnekan a di paabak ni Pinoy no panagluto iti makan ti pagsasaritaan.

Iti kalkalpas a Barrio Fiesta, nakaidasar manen ditoy dagiti agkakaimas ken paggugusto a luto ni Juan. Pang-international ti dating na. Talaga a saantayo paabak no daytoy a benneg ti pagsasaritaan, kabalinantay’ ti makidinnaeg kadagiti sabali a puli. "Tsampion a talaga ni Filipino!"

                                             oOOOo

SAKBAY a nagbakasion daytoy "parasiimko a marabutit" idiay Filipinas, adda manen inkissiimna kaniak a tsismis. Diak sigurado no tsismis wenno damag. Ta no dadduma, ti damag isut’ tsismis. Ket ti tsismis isut’ napaypayso a damag. Ngem kaaduanna, sayangguseng a pagdidinnamagan.

"Baka ti ladda manen a sulit' Maui ti nakapidpidutam dayta nga i-tsismismo kaniak, a?" impasungadko kenkuana.

"Saan, Bossing, agpayso daytoy. Nakitak, naimatangak ken nangngegak," kinunana.

"Siguraduem ti ipadamag wenno i-tsismismo amangan no datat’ maisaang. Amangan no data ti pugpogenda nga iluto. Ania manen daytoy?" inuntonko.

"Daytoy gayyemko a Dodong ti naganna. Katrabahuak. Simple ti gunayna, ngem natarabitab. No agsao, kasla machine gun ti ngiwatna nga agipugso iti bala. Diak maawatan no apay a nadekket dagiti babbai kenkuana. Saan met a guapo, ngem nasiglat a mangsilo ti rikna dagiti babbai. Ti ngata laingna nga agsao? Mamalbalatong? Ngem am-amirisek dagiti pasamak, adda la ketdi sikreto a templa ti aramidna," kinudkodna ti teltelna. "Isu nga ti inaramidko, impakatko ti laingko nga agsiim," immisem iti bangbangir.

"Ket aniat’ naduktalam?" Nagbannikesak.

"Adda gayam maysa a banag a pangabakanna kaniak. Agluto. Talaga a nalaing ken naimas ti lutona," immisem. "Ammona siguro aminen a klase ti luto ni Filipino, nangruna kadatayo a nangisit ti sikona. Kas koma iti luto a pinakbet, pinapaitan, igado, adobo, inabraw/dinengdeng, chicharon/karahay/bagnet, chapsuey, pancit, kaldereta, azocena, paksiw, dinardaraan, nadiguan [tinola] a manok, dagiti pulotan/pupus ken no ania ditan a klase ti luto. Ammona amin. Sigurado a magustoam, Bossing. Sigurado nga imasem," inlawlawagna bayat nga ikumkumpasna dagiti imana a kasla agdisdiskurso.

Makaisemak la ngarud.

"Isu met la a magustoanda ti agpaluto kenkuana," intuloyna.

"Ania ngarud ti problemam ita? Umapalka?" Minulagatak.

"Saan met, Bossing. Ngem ti laingna nga agluto, sabalin sa metten ti nasumokna a lutoen. Adut’ mapalbogna a klase a luto. Agek-eksperimeto. Siguro, pati rekado ken panagtempla. Ken sabali laeng a talaga ti laingna a makisarita kadagiti babbai. Karaman ngata iti recipe-na nga agluto?” Pinerrengnak.

"Apay nakunam ti kasta?" Masmasdaawak a nagsaludsod.

"Simple lang, Bossing," kunana. "Ti kinalaingna nga agluto, maysa daytoyen a ginginammolna tapno magundawayanna ti kinaasideg dagiti babbai kenkuana. Siempre, adda latta dagiti babbai a maenggayo iti lalaki a nalaing nga agluto. In other words, “take advantage” a kunada," inlawlawagna.

Nakiro kaniak daytoy ibagbaga ti parasiimko a marabutit, ngem magustoak a denggen.

"Wen, Bossing, ta nangngegko a kuna ni Dodong ken ni Mildred iti naminsan a malem a naidaw-asak iti Filipino store a pagtrabuanna:  'Nalaingak nga agluto, ngem naim-imaska, este, naim-imas ti lutom a bibingka,’” uray la ngimmato ti kiday ti parasiimko a marabutit. 

Aglutluto met ni Mildred kadagiti sinam-it a makan ket pailakona kadagiti Filipino store a katulagna a mangilako.

"Ket?" Minulagatak.

"Adda pay maysa a naduktalak, Bossing. Kasla maysa a "puzzle" ti arigna. Ngem ita, nasapulakon ti sungbat ti kayatko a masungbatan," inapirasna ti timidna.

"Ania dayta, aber?“ Sinaludsodko.

"Isu met la a di sinuroan ni Dodong nga agmaneho ni baketna tapno mabukodanna amin a gunayna. Kayatko a sawen, saan nga ammo ni baketna ti pangsapulanna kenkuana gapu ta dina met ammo ti agmaneho. Kasano ngarud a mabirokanna ni lakayna? Masapul ni baketna ti driver a mangimaneho ti luganna tapno mapanna  biroken ni mister-na. Ket gapu ta dina ammo ti agmaneho, dakkel dayta a "weakness" ni baketna. Gapu iti dayta, mabukodan ni mister ti lubong a paggarawanna," immisem. "Ti maysa a problemak ita, Bossing, ket..." binitinna ti kayatna nga ibalikas.

“Ket ania manen?” Magagaranak a makaammo.

"Kasano ngaruden no ni misis-na ti manehuenda?" Inapirasna manen ti timidna.

Wen nga agpayso, nakunak iti nakemko. Maawatakon ti kayat a sawen daytoy a mokong. "Ala, ituloymo. Ana ngarud sungbat ti babai idi imbagana ti kasdiay?" Kayatko a maammuan ti sumaruno nga eksena.

Nangngeko nga innayon ni Dodong a kuna, “No siak ti pangilakuam ti bibingka, ay, dikannto agbabawi ta gatangek amin lutom uray ti nagluto.”

“Ket?” 

“Kasta unay ti garikrik a kasla matitititit ti babai, “ kuna ti parasiimko a marabutit. “Ngem kalpasan iti apagbiit a darikmat, nagari ti ulimek,” kunana. “Diak nagpadlaw ken sinintirko ida ta addada laeng iti likudak nga agur-urnos iti tagilako ti store. Idi gandatek a taliawen ida ta awan metten nga arimekmekda, ay kunam pay, rugian koman nga arisabsaben ni Dodong ni Mildred!” Saanen a nateppelan ti parasiimko a marabutit ti nagpaggaak.

Inimasko ti nagdengngeg. “Ket ana pay?”

“Siguro, iti pannakakellaatda a dua a nakakita kadakuada, saandan a natuloy ti kayatda nga aramiden. Naarakupen ni Dodong dayta a gundaway ken nakasagana metten ti bibig ni Mildred.” Binitinna. “Ngannganin…”

 “Ket ti simmaruno?” Siak itan ti aggagatel a makaammo.    

Nagsennaay iti nauneg ti parasiimko a marabutit.” Uray kasta ti naimatangak, siak pay ketdin ti mabain. Agpadpadada a naasawaan. Am-ammok unay daytoy a babai isu a siakon ti nagal-aludoy a pimmanaw.”

Napawingiwingak laeng. “Kasta kadi lattan? Simple a kasta? Awan kadi ti maseknan ken masaktan kadagitoy a mapaspasamak? Husto kadi met ti atapko a sadino man a paset ken lugar iti lubong, kastoy kadi ti ar-aramidenen [puera delos buenos] dagiti naasawaan a Pinoy? Agririnnaman? Maigapu kadi iti gartem ti lasag, iliw gaput’ nalawa a nagbaetan a taaw wenno adda kadi pakainaigan ti pinansial? Wenno gapu ti problema kadagiti bukod a pamilia isu a maaramid ti kastoy? Ngem napukaw kadin ti kinasagrado ti kallaysa? Piman no agpayso man…Ngem kas ti pagsasao a kunada,  ‘no awan makita wenno mangngeg, kasano a pamatian? No awan agpudno ken agsikog, sadino ti ‘yan ti ebidensia?’ Ngem nasken kadi pay ti ebidensia no mismon a daytoy parasiimko a marabutit ti nakakita ken nakangngeg iti nagbalin nga eksena. A, diak ammo..."

Kayatko nga ipinta iti panunotko ti imbaga ti parasiimko a marabutit tapno mailadawak ken adda met pamalpalatpatak no asino daytoy nalaing nga agluto a kunana, ngem idi ibaw-ingko ti rupak kenkuana tapno agsaludsodak pay, tinarengtengnan ti immadayo. "Ti lukona’toyen!" Nakunak la ngarud.

TI LADDA: PASAGID

NALAING NGA AGLUTO NI DODONG, NGEM NAIM-IMAS TI BIBINGKA NI MILDRED

Rudy Ram. Rumbaoa

Dagiti Koleksion a Daniw, Sarita, Kanta ken Dadduma Pay

www.samiwengkenayatnirudy.blogspot.com