NO APAY A MARIKNA TI PUDNO NGA ANAG TI PASKUA ITI FILIPINAS?

SANGAPULO ket dua pay nga aldaw, Paskuan!

Iti sadino man a lugar ti papanam, makita dagiti nadumaduma a klasena a dekorasion ti Paskua, dagiti ayug ti Paskua a maipatayab iti tangatang ken nagkaadu a tattao a mapan aggatang iti supermarkets, malls wenno groceries para ti regalo ken taraon nga agserbi iti kaaldawan ti Paskua.

Kadakami, napatakdermin ti krismas tri a nadekorasionan iti nadumaduma ti marisna a christmas balls ken lights. Nabungon metten dagiti regalo a naipasirok iti christmas tree a para kada tatang ken nanang, manang ken manong, ni ading ken uray pay da lolo ken lola, dagiti kabagian, gagayyem ken am-ammo.

Kaligakuman ti amin iti pamilia ti makakita iti white christmas, ngem kasano, awan met niebe iti Filipinas. Ken uray pay no adda amin dagitoy a dekorasion ken agkakapintas a mabuya a silaw, no saan nga agdedenna ti pamilia iti kaaldawan ti Paskua, kasla man awan ti anagna dagitoy kenka. Kasla eppes a dawa nga awan man ti maiburayna.

Kailiwko ketdi ti Paskua iti Filipinas, iti sidong ti nabati a kabsatko nga adda pay laeng sadiay, dagiti kaannakak, kabagian, gagayyem ken am-ammok. No saludsodem: Ania aya ti espesial a maipanggep ti Paskua iti Filipinas?

Saanmo a marikna ti pudno nga anag ti Paskua agingga a dimo maekspiriensa daytoy iti Filipinas.

Mangrugi iti Disiembre 16 [rugi ti Misa de Aguinaldo] ken agngudo iti Enero 2 wenno 4. No dadduma, yuray dagiti Filipino ti "Three Kings" sakbay a maibaba dagiti christmas decorations.

Makuna ti Filipinas ti kababayagan a pagilian a mangrambak ti Paskua iti intero a sangalubongan.

Iti Disiembre 16, mairugi ti panag-novena iti siam nga agsapa wenno tay makuna a "Simbang Gabi wenno Misa de Aguinaldo." Makipaset ti amin a tao iti amin nga edad, uray no agtawen iti lima wenno limapulo ket lima, baknang wenno pobre-- mapan makipagrambak iti pannakaipasngay ti Mannubbot.

Dagiti dadduma a Filipino, no mabalin, saanda kayat ti agliway ti uray maysa nga aldaw iti pannakimisa ti Misa de Aguinaldo. Pamatian, no makompleto ti pannakimisa manipud iti Disiembre 16 agingga iti 24, maipaay kenka dagiti kalikagummo wenno tarigagaymo iti biag. Mangrugi ti misa iti alas tres media wenno alas kuatro iti nasapa a bigat.

Makita dita dagiti agayan-ayat, ti sibubukel a pamilia a magmagna nga agturong iti simbaan. Wenno dagiti agbabarkada ken aggagayyem, ken uray pay da lolo ken lola. Narruay ken reprep dagiti tao iti uneg ti simbaan. No maminsan, awan ti iitiitan.

Ket apaman a malpas ti misa, sangsangkamaysa nga agiinnunna a mapan iti kalsada nga ayan dagiti magatang a kas ti bibingka, kutsinta, puto bumbong, salabat, arroz caldo, lugaw, hot cocoa wenno kape. Nalamiis met ti klima iti bulan ti Disiembre, nangruna iti nasapa a bigat.

Saan la a dayta, adda met dagiti mapan agpaskua wenno christmas carolers. Ubbing, agtutubo ken uray pay dagiti nataengan agpaskua, mapan bumalaybalay iti tunggal rabii [ken uray pay iti nasapa a bigat kalpasan ti Misa de Aguinaldo] manipud Disiembre 16 agingga iti 24. No napintas ti panagkanta dagitoy, addan kenka a bumalay no mano ti kayatmo nga ited kadakuada. Ti agaun nga ayat manipud iti puso-- kasta ti anagna.

Malagipko ketdi no kasano a rinambakan ti pamiliak ti Paskua, idi mangrugiakon nga agbarito. Dakkel a panagtitipontipon ti inangay ti pamilia iti bisperas ti Paskua. Nairaman ditoy dagiti kasinsin ken asideg a kabagiak.

Kadakami nga ubbing idi, ur-urayenmi iti tengnga ti rabii [ta masansan nga agatendarkami pay nga umuna ti Nasantoan a Misa iti oras ti alas dies]. Kunkuna ngamin idi dagiti natataengan a no maturogka, dimo makita ni Santa Claus. Awan regalom kenkuana.

No dadduma, agkaankami nga umuna sakbay iti tengnga ti rabii. Kalpasan ti pannangan, maluktan dagiti regalo iti eksakto ti oras ti alas dose iti rabii.

Iti family house dagiti dadakkelko iti siudad ti Laoag ti masansan a pakaangayan ti panagtitipon ti pamilia. Maidasar iti lamisaan dagiti nagkaadu ti klasena a taraon a kas iti christmas ham, Filipino spaghetti, lumpia, fruit salads, inapo, adda pay bread, pancit, litson manok wenno baboy ken mainum a kas iti coca-cola wenno pepsi, serbesa, gin, arak ken arak ti basi.

Kalpasan ti panagpiestami kadagiti naidasar a taraon, tunggal pamilia ti agsisinnukat ken manglukat iti regalo. Masapul nga aggigiddan ti pannakalukat dagitoy a regalo. Kalpasanna, agtututongtong dagiti nataengan, agsala wenno agbuya iti telebision dagiti agtutubo ken agay-ayam dagiti ubbing.

No madanonen iti oras ti alas dos media wenno alas tres, agdudungsanton ti amin. Dagiti dadduma, maiturogda iti nagtugawanda a sofa gapu ti bannog ken paksuyda. Adda agawid, adda met agbati.

Ket iti sumuno nga aldaw, agriingkami nga ubbing a nasapa ta ibaondakami dagiti dadakkelmi a mapan bumalaybalay nga agkatok iti ridaw dagiti karruba tapno dawatenmi ti aginaldomi.

Iti bisperas ti Baro a Tawen, kas met ti panagrambakmi iti Paskua, aguraykami agingga a magtengan ti tengnga iti rabii.

Nadumaduma ketdi ti mangngegan a paputok wenno palpalibbaang. Adda dita ti rebentador, triangle, super lolo, kanyon bamboo, kuwitis ken uray pay ti loses.

Dagiti dadduma, iruarda dagiti stereo component sa agpatokarda iti napigsa. Adda mangsindan ti lata wenno galba sa maigalut iti likudan ti bisikleta wenno motorsiklo kalpasanna, guyudenda wenno mapan ipalpalawlaw iti kalsada. Naringgor iti aglawlaw ngem anian a ragsakna! Uray kasano't kapuskol ti asuk manipud kadagiti paputok, arya, manso latta!

Nupay awan niebe iti Filipinas, panagkunak, ditoy pay laeng ti pakariknaan ken pakakitaan no kasano ti karambak ti Paskua no idasig iti sabsabali a pagilian.

Pudno, awan ti niebe, adda pabo ngem manmano, awan ti sub-zero a temperatura ti klima, ngem, naidumduma ken simple a pannakarambak ti Paskua a maibagay kadagiti Filipinos.

Ngem uray no adda amin dagiti taraon ken adu a klasena a selebrasion, saantay' koma a lipatan nga uray sadino ti ayantayo, ti panangrambaktayo iti Paskua, laglagipentayo a ti sentro dagitoy a ragragsak ket maipuon iti pannakaipasngay ni Jesu-Kristo.**

.

.

.

.

NO APAY A MARIKNA TI PUDNO NGA ANAG TI PASKUA ITI FILIPINAS?

Rudy Ram. Rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]