Samiweng. Daniw. Sarita. Salaysay. Damdamag, Kdpy.

Mar 12, 2024

Paliiw



Rukbab, panagrukbab, marukrukbab, parukrukbab.

Sino?
Dagiti di makita, di-katatawan, didiosen, an-anito, dagiti makita, agturay, managparabur, dagiti mangikakaasi, nakautangan, ay-ayaten wenno patpatgen?
Ah, ti lubong a napno iti rinuker a panunot!
.
.
.
.
.
Paliiw
Mar. 12 Mar. 2o24
Maui

Mar 5, 2024

Ayat ti maysa a lakay [Paset ti ababa a saritak]




“Kanayon kadi a sarungkaram ni Nana?” dinamag ni Dodong.

Nagtung-ed ti lakay.

“Binigat? Saanka a mabannog nga agkaraumay ditoy?” pinerreng ni Dodong ti lakay.

Saan a simmungbat ti lakay.

Nadlaw ni Dodong nga inwaras ketdi ti lakay ti panagkitana iti lawlaw.

“Iti daytoy nga edadko, barok, mabannogak met ti ar-aramidek iti asawak. Ngem no ut-utobem, saanmin a bukod nga agasawa ti tiempo. Dumtengto ti kanito a lak-amek met ti kasasaad ni baket. No saan, umay ti orasmi nga agasawa ket kawitennakami ti kumpay ni patay, awan ti mabalinmi,” kinunana. “Mabang-aran ti riknak no kanayonko a makita ken serbian ni Petra.”

Dinayaw ni Dodong ti sungbat ti lakay. Ket pudno, kas met ken ni Lakay Mundo, mapasamakto kenkuana ti kasasaad ti lakay. Saanna a bukod ti amin a panawenna ken agbalinto met a kas kadagitoy a nataengan. “Am-ammonakay’ pay ngarud ni Nana?” dinamagna.

Nagwingiwing ti lakay, “Uray dinak am-ammon ni Petra, am-ammok pay laeng. Wen, isu pay lang daydi dinungdungngok nga asawa,” kasla di sumngaw dagiti balikas nga agaun iti bibigna. “Ammok a dinakon malasin gapu iti sakitna, ngem saan a dayta ti tubeng tapno baybay-ak metten. Ita ta adda pay a biag, kayatko a siak ti mangasikaso kenkuana.”

Napespes ti asi iti puso ni Dodong ngem ad-adda manen a rinaemna ti lakay. Ita, maawatannan no kasano ti rigat ken pateg ti maysa a nataengan nangruna no dagitoy ket mabilbilangen dagiti aldawda iti lubong...
.
.
.
.
.
*naadaw iti maysa a paset ti ababa a saritak
AYAT TI MAYSA A LAKAY
Rudy Ram. Rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod dagiti ladawan a nausar]

Ayat ti maysa a lakay [Paset ti ababa a saritak]



 


Nganngani mairuar aminen dagiti pasiente kadagiti kuartoda tapno mamigatda. Ket kas iti sigud a buya ti pagtaraknan: adda agpukpukkaw, adda agsasao nga agmaymaysa, adda umisem nga agkatawa ken no ania ditan a langa dagiti nataengan. No kuan, siripen ni Dodong ti lakay. Nupay saan a dayta ti umuna a gundaway a pannakakita ni Dodong iti lakay, asideg ketdi ti riknana kenkuana.

Saan a maisina ti lakay ti imatangna iti kuarto ni baketna. Naipinta ketdi iti rupana ti segga ken gagar bayat ti panagurayna. Di mabayag, nairuar ni Baket Petra ket naipan iti sango ti nurses station. Dagus a timmakder ti lakay iti nagtugawanna sana napan sinabat ti asawana. Winadaan ti lakay dagiti banag a makabangen iti sango ken sikigan ti lamisaan a pakaiplastaran ni baketna.

Kinita ni Dodong ti katrabahuanna sada immisem iti nalimed.

Nagrehistro iti panunot ni Dodong ti kinapateg ni Lakay Mundo ken ni Baket Petra. Di malibak nga ay-ayaten ken dungdungngoen unay ti lakay ti asawana. Iti pannakaimatangna ti inaramid ti lakay, kasla nariing iti kaunggan ni Dodong ti maysa a banag a nabayagen a nailibay. Natukay ti rikna ni Dodong.

Bayat ti panangisagana ni Dodong ti pammigat dagiti dadduma a pasiente, mapanna dukduklawitan dagiti agasawa. Nayawat iti lakay ti pannakabagi a pammigat ni Baket Petra. Adda nalingta nga itlog, tinapay, pudding, oatmeal ken sangatasa a kape.

Intipon ti lakay ti balonna a taraon iti continental breakfast ni Baket Petra sana sinuboan ti baket. No ibaga ti lakay ti pananginganga ti baket ti ngiwatna, agnganga ket suboan ti lakay. Kasta ti inaramid ti lakay agingga a naibus ti taraon.

Manen, iti dayta a naimatangan ni Dodong, rinaemna ti lakay.

Manmano ngamin kadagiti kameng ti pamilia, kabagian, gayyem wenno makaam-ammo kadagitoy a pasiente ti mangaramid iti inaramid ti lakay. Pamrayanda ketdi a dagiti caregivers ti mangsubo kadagiti pasiente. Kaaduanna ngaminen kadakuada ti makuna nga “extensive wenno dependent assists.” Kayatna a sawen, agdependarda iti tulong dagiti caregivers ta saanen a kabaelan dagiti nataengan nga isubo ti taraon iti ngiwatda. Ngem ni Lakay Mundo, ay-ayatenna unay ni baketna!

Ket nalagip ni Dodong ni baketna, ni Mildred.
.
.
.
.
.
*naadaw iti maysa a paset ti ababa a saritak
AYAT TI MAYSA A LAKAY
Rudy Ram. Rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com
[nabulod dagiti ladawan a nausar]

Feb 29, 2024

Puted a Daniw



naragsak nga isem
sangkatedted a lua
kaatiddugan a milia
kabassitan a tawen
maysa a kulibangbang
billit nga agtayab
nakamulagat nga aldaw
naliday a rabii...
.
.
.
.
.
puted a daniw
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

Feb 24, 2024

Naisurat



umalimpatok ti riknak a kaduak ti pluma
iti panunotko, maikuadro-maisurat
a pakasarakan ti regget ken tarigagay
ti pakaibaisan 'toy napnoan pateg nga ayat


iti daniw adda ditoy ti bosesko
ket mamatiak a mangngegmo,
iti papel mayurit ti pakabuklak
ta nailanad a kukuam 'toy kararuak...
.
.
.
.
.
naisurat
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com




 

Feb 15, 2024

Iti Kasipngetan [Awan Aniniwan ti Rabii]



inangotda
ti bibigmo
tapno duktalen
no nagisawang
iti balikas
mainaig ken ayat;

sining-utda pay
ti pusom,
saan a gagangay
a panawen
ti napasamak

ta madusa
ti matiliwan
a makibisong
iti asinoman
kadagiti nagkorosan
ti kalsada--

no di mapakadaan
awan liklik,
awan pagruaran
no aniaman
ti sinerkam;
awan dispensar.

ilibas ti makisinnarak,
ilemmeng ti rikna
ti agayat, ti paayat
ti ayat wenno panagayatna
iti kasipngetan--

awan aniniwan ti rabii
sadiay, nawaya
awan tubeng.
awan naglapayag,
awan nagmata

bukodyo ti aglawlaw,
awan sayangguseng...
.
.
.
.
.
iti kasipngetan 
[awan aniniwan ti rabii]
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]



 

Matmatak Lang



matmatak lang
dinak pawilan,
matmatak
ta diakon maibturan
awis sabong a nalasbang
baludna dagiti matak;

dika madanagan
awan pakaan-annuam
diak aprosan
matmatak lang
amangan maiggamak
siitna iti lawlaw--
masugatanak.

matmatmatak laeng
bareng kidmatannak met
agpaypayapay a petalo
say-opek agadiwara
ayamuomnat' banglo.

dimo ipawil, ala,
a matmatak ti pintas
ti lumabbatis a rosas,
dagiti nagtagikorona
a sepalo a nanglikmut
ti sabong a kababangloan--

ta uray diak maaprosan
mariknak bara ti sang-aw
a maidingpil iti rupak
ti ingungotem a kinabaknang!
.
.
.
.
.
matmatak lang
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

 


Feb 14, 2024

Gundaway ken sirkumtansia



yaonka manipud ti karayan
a pagdigdigosam; iti kasta,
baludennaka dagiti takiagko
iti nairut, kayatko marikna
sang-aw ti bara ti bagim--
iti nagbaetan ti langit ken daga

pudno, saanka a nailibay malaksid
iti nasayud a panangdungpar kenka
ti panunotko ket nagpettak a kas
konfeti a naregreg manipud tangatang,
nagpusaksak ti tubbog ti cherry!

nakasaganaak, ur-urayek nga awisennak
tapno ipadalanko ti bibigko
dita barukongmo ket mapnekakto
a mangnamam ti arak dagiti didiosen

wen umayak, ungapem dayta bibig
ammok a tagtagiurayem a kunnotek
ti nalabaga, ti derosas a mungay
a mangibati ti lamma iti panangyaradok
ti dila agingga a maluom
ti maited a gundaway ken sirkumtansia.
.
.
.
.
.
gundaway ken sirkumtansia [erotiko a daniw]
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

Feb 13, 2024

Kunak Man



padasen ti mannaniw
nga ibalikas
ti misterio ni ayat,
apay nga agleddaang
ti tanubong a fluta?

denggen ken agbalin
a natudio iti talged
ken talinaay a sao-
mapanka a silalamolamo...
.
.
.
.
.
kunak man
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

RUMI, Mannaniw iti Ayat ken Maka-Dios


INDEKLARA ti UNESCO [United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization] ti tawen 2007 kas International Year of Rumi ken kas paset iti pannakalagip ti Maika-800 nga anibersario ti pannakayanak daytoy naindaklan a mistiko ken mannaniw iti Persia a pagsasao.

Nagtao ni Jelaluddin Rumi iti Balkh, agdama nga Afghanistan idi Setiembre 30, 1207. Napan nagindeg ti pamiliana iti Konya, pagilian a Turkey, a sadiay ti dimmakkelan ni Rumi. Maysa nga espiritual a mangirsursuro ni Rumi idi panawenna, ken naawagan daytoy iti "pir" [inspirational and founder] ti Mevlevi Sufi Order [nabangon ti Konya wenno Turkey iti agdama, babaen dagiti pasurot ni Rumi. Am-ammo pay dagitoy kas Whirling Dervishes gapu iti kinalatakda ti praktis a whirling a kas porma ti dhikr- pananglagip iti Dios. Ti Dervish ket komon a termino a mangsanay ti tao nga agdadamo iti maysa nga aramid iti Sufi path; ken pormal a parte ti whirling ti seremonia ti Sama ken maawagan dagiti makipaset iti semazen-s].

Nagbalin a paggaayat, maibasa ken uray pay makanta dagiti daniw ni Rumi kadagiti Islamiko a pagpagilian- kas iti Afghanistan, Iran ken Turkey. Iti agdama, adu dagiti pagilian iti akin-laud a paset ti lubong ti napasurot ken nangbigbig ti aramidna.

Iti kallabes, nainagan ni Rumi kas bestselling poet ti America. Insurat ni Rumi kadagiti daniwna ti uniberso nga arapaap/paggugusto tapno as-asideg pay ti pannakirelasion wenno koneksion iti Namarsua.

Ti Dios nga indaydayawna ket Dios ti Ayat nga am-ammo iti inaldaw a panagbiagtayo. Ti espiritual a sirmata ni Rumi ket sensual, makipagragsak ken addaan iti karakteristiko ti nauneg a panagpampanunot. Bigbigenna ti nakaparsuaan ken dagiti ayup/animal. Paggaayatna ti kinamisterio ken awanan pasensia kadagiti nalastog ken napasindayaw. Daydayawenna dagiti lugar ngem dakkel ti panagbutengna ti kanayon a pannakaibaba unay ti tao. Kas kanayonna a pagsasao, "Importante ti Ayat- iti panangtrato kadagiti karruba ken no kasano ti pakainaigantayo iti Namarsua."

Pormal a naawagan ni Rumi iti Mawlana Jala ad-Din Muhammad Rumi. Kanayon a mairaman ni Rumi iti Sufism ken iti Mevlevi Order, am-ammo iti lubong kas Whirling Dervishes. Kunana a makipagrambaktayo iti Dios iti wagas wenno babaen ti panagdaniw, panagkanta ken panagsala. Masansan ketdi a pamatian ti Sufis a dagiti sinurat ni Rumi ket nagballigi gapu't kinaimportante ti Qur'an. Manipud iti pannirigan ti literatura, maibilang dagiti daniw ni Rumi kas kangrunaan no di pay ket kadakkelan ken impluensiado a daniw ken daytoy a pannakabigbig ti aramidna ket nagsaknap kadagiti mannaniw iti Persia nga agkalikagum a sumurot iti tugotna.

Dagiti daniw ni Rumi ket maidasig wenno mayasping iti libro ti Salmo ken Kanta ni Solomon. Nagsurat ni Rumi a kas agay-ayat iti Dios, pinadasna ti makipagkaykaysa no kasano ti kaadayo ti distansia ti nagbaetanda iti Dios. Mabasa ti kaaduan a daniwna a kas Daniw ni Ayat, ngem maibilang met dagitoy kas simbolo ti pannakipagrelasion ti tao iti Namarsua.

Ti Masnavi-ye Manavi ti kangrunaan nga aramid ni Rumi. No dadduma, maawagan pay daytoy iti Qur'an-e Parsi. Ti umuna a titulo ket naipatarus wenno naibalikas iti sabali a pagsasao a Rhyming Couplets of Profound Spiritual Meaning, ket ti maikadua kayatna a sawen The Persian Qur'an. Iti babaen ti agpadpada a titulo, dakamaten ditoy ni Rumi ti relihioso a lider ken ti kina-eskolar ken maibilang daytoy kas maysa kadagiti kapipintasan a trabaho iti mistiko a daniw a napaadda.

Innem a libro ti daniw ti linaon ti Masnavi-ye Manavi nga amin dagitoy ket makapasagid iti rikna ti panangtunton ti tao iti Dios. Karaman pay iti nasao a libro ti ginasgasut nga estoria ti porma ti berso a mangiladawan no kasano't panagrigat ti estado ti tao no mayadayo iti Dios, ken ti rag-o a sagrapen ti tao no makipagmaymaysa iti plano ti Dios.

Sabali pay a mabigbig a sinurat ni Rumi isu ti Diwan-e Shams-e Tabriz-i, nga insagutna iti ing-ingungotenna a gayyem ni Shams. Indasig dagiti tattao daytoy a relasion da Rumi ken Sham a pumada iti Plato ken Socrates. Naispiritual daytoy a trabaho ti Shams, kas iti platoniko a trabaho [karakterismo ti panagpinnateg ti dua a tao a saan a seksual] ti kadarrato a panangitrabaho ti pilosopia ni Socrates.

Iti agdama, adun a pagsasao wenno lengguahe ti nakaipatarusan dagiti daniw ni Rumi. Agtultuloy ti panangimpluensiana iti moderno a pampanunot, ken nagbalin payen a kanta ti sumagmamano kadagiti daniwna. Ti moderno ken agtultuloy a pannakaipatarus ken pannakailako dagiti aramid ni Rumi ti namagbalin kenkuana a maysa kadagiti kalatakan a mannaniw iti agdama a tiempo ken inartapanna ti kaaduan nga aramid dagiti mannaniw iti agdama a panawen.
.
.
.
.
.
RUMI, Mannaniw iti Ayat ken Maka-Dios
Rudy Ram. Rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod dagiti ladawan a nausar]

Feb 9, 2024

Panawen Dagiti Puso


 

Adda met panawen dagiti puso
a kas met itoy naimbag-duog a lubong,
ket no pagmaymaysaen amin ida
a mangdagup aniaman a pakabalorantayo,
saan a makaanay a pagbayadtayo;

adda pay la kinainosente iti kinaubing
no sadino agarapaap ken agay-ayam,
adda panawen ti panagdakkel, adda met
tiempo nga aramiden bukod a nakem.

Adda met panawen a tagikuaen
ken panawen a bukkaan,
panawen ti natanang a gunay
ken panawen nabannayad a pannagna;

adda panawen ti panagsursuro,
panawen a pannakagun-od,
panawen a panaginana
no malpastayo amin a trabaho.

Ammotay' a no umay ti ragsak;
umay, no dumteng ti didigra;
ladingit ti ipaayna ngem daytoy
a plano a nailanad kadagiti nabiag,
adda supapakna--ti ruangan
ti langit agur-uray a pagtaengan
iti tunggal parsua a napudno--

adut' iladawan tunggal agbibiag
ket amin dagitoy trabaho ti arte,
ngem anian a simfonia ti pirak
a makipagay-ayam iti panawen dagiti puso!
.
.
.
.
.
PANAWEN DAGITI PUSO
Rudy Ram. Rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

Kunak Man



natay dagiti rosas
nagbugsot ti lila
nagrupanget rupak
malmaldaangan kaunggak...
.
.
.
.
.
kunak man
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

 

Feb 8, 2024

Malagipka Manen Ita a Katorse ti Mabilang iti Bulan ti Pebrero



Malagipka manen ita a katorse ti mabilang iti bulan ti Pebrero, ket kunak:


Adda lamma 'di inulilam
a kalman, imbatim ti sugat
iti agpitpitik a pusok
nupay nalpasen daytoy
a dinung-awak--sinangitak.

Nabayagen a pinugas
ti panawen ti lagipmo
ngem nasinga ket nagbiagka
ti isusulpotmo iti panunotko;

Simmamay iti kaunggak
daydi batonlagip a nabukel
ngem sabalit' turongmo
idi nasapulam ti kunam
a ragsak a kaibatogam.

Ita, anasaaska iti aglawlawko
ngem mangngeg ken mariknak
dagiti balikasmo kadagiti apros
ti umagibas nga angin a mangdingpil
ti pingping ken mangipalagip
daydi karim a nabatad, ngem
kasano pay a makasublika
no nalpasen a simminaka?

Maysaka a rekuerdo kadagiti aldaw,
bulan ken tawen nga aglabas nupay
naut-ot ti sugat; agpitik latta
'toy pusok gapu ken ni ayat.

Akuek, sabalin lubong nga ayanmo ita
ket dimon marikna ti apros ken agekko,
ngem addanto latta sadiay ti biag,
ti ragsak ken ayat a kalikagumam!
.
.
.
.
.
EMETERIO
Rudy Ram. Rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

Feb 7, 2024

Dagiti Puted a Daniw


palubosam ta pagrukbabak
didiosek iti altar ti nagbaetan
dagiti luppo ket ti isusukok
nga agparintumeng sangngoanan
ti mannakabalin a puersa ti kueba-
agkurnoak, agdaydayawak kenkuana.

bay-am ngarud nga adipenennak
dayta ayatmo ket iparikna ken yebkas
ti pusok ti kayat a sawen ti ipitpitikna,
yarasaasko kenka ti makakiki a kararag
a mangsegged kinaagnanayon nga apuy.
.
.
.
.
.
naadaw iti paset ti daniw “bay-am"
rudy ram. rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

Saniata [Erotiko a Daniw]



Sabongmo, Saniata,
Banglonat' agadiwara
Libnos pingping naabbongan
Sumirip-tumungraraw maayatan.

Banglo 'ta sabongmo nagpaiduma
Nagganas say-open mabang-aran rikna
Ilima, Pikake, Orkidia wenno Rosas
Ayamuomda maitalimeng kaunggan.

Sabongmo, Saniata,
Anian, ania ketdin a banglona
Uray ni Juan a kumkumleb-maayatan
Mangapros iti sabong a kababangloan.

Wen, 'ta sabongmo dimo ipaidam
Ken ni Juan perme masmasnaayan
Nabayagen inar-arapaapnat' kas kenka
Pagustoam kadin tapno agtalna, ala!

Lukaisam nangabbong iti pingping
Agek ni Juan inna man idingpil,
Riknaem man bara ti bibigna
Diro ni ayat nga awan pumada.

Dayta sabongmo, Saniata,
Ni Juan agrukbab unay kenka...
.
.
.
.
.
SANIATA
[Erotiko a Daniw]
Rudy Ram. Rumbaoa
[nabulod ti ladawan a nausar]

Kunak Man


No aniaman ti kinapudno,
birukennakanto.
Patiem.

Ket aniaman a mapukawmo,
agbalin a leksionmo.
Awatem.

Aniaman a gunggunam,
agbalin a pakaadalam.
Tagikuaem.
.
.
.
.
.
Kunak Man
Rudy Ram. Rumbaoa
[nabulod ti ladawan a nausar]

Hardin ti Wailuku: Sakaanan ti Paraiso



panagsapul, panagtiliw...
ngem awan masapulak, awan magammatak a balikas tapno masangalko ti balabala ti daniw ni ayat nga ibalangatko dita puso...
.
.
.
.
.
hardin ti wailuku:
sakaanan ti paraiso
rudy ram. rumbaoa
mier. o7 peb. 2o24
maui