 |
| [Nabulod laeng ti ladawan a naaramat iti salaysay] |
Ni Rudy Ram. Rumbaoa
Di Nakappapapati, Ngem Pudno
Fil-Am Observer April 2010 Issue
Opinion Section, Page 4 [Umuna iti Dua a Pasetna]
NAINTEK. Saan a mawilawil wenno mabukkual ti kinatibker ti pondasion ti panaggagayyemda. No relasion koma ti dua nga agayan-ayat, saanda nga ipalubos a mabirri, mapekka wenno marsaak; wenno alisto a mabukka ti galut ti kawar ni ayat. Naingkabsatan- kasta. Agkakabanga, agkakapanganan; agkakayanan iti maysa a pagtaengan. Pangiliten man ti lugar a pagyanan, makaanayen daytoy kada Maria Consolasion, Maria Purificasion, ken Maria Salvacion. Kadakuada, saan nga importante ti kinadakkel wenno kinalawa ti pagyanan. Uray bassit ti pagpusiposan no awan la ketdi ti gulo- adda simbeng iti panunot, kinatalged iti aglawlaw, kappia ken ragsak. Nupay adda nangdillaw idin a nagkuna kadakuada, "three is a crowd," ngem para kadagitoy tallo a maria, kaduogan dayta a pammati. Ti importante, surotenda ti agos ti modernisasion a panagbiag iti agdama a panawen.
Iti biang da Maria Juliana ken Maria Trinidad, komplikado met ti nagpasaranda a gasat ken ayat. Ngem uray man pay no kasta, saan a madlaw ti ul-ulsanda a problema. Ammoda ketdi nga ilemmeng ken makibagay iti komunidad no adda punsionan a pakidar-ayanda kadagiti assawada. Ngem iti likudan ti telon ti pudno a biag a pagtaktakderanda, saanto nga agnanayon a mailemmeng ti sasaadenda a gasat- tumpuar iti lawag ket in-inut a maibutaktak. Ta ditoy, saandan nga agakem a kas maysa nga artista a buyaen ken palakpakan dagiti tattao gapu iti kinalaingda nga agarte. Daytoy ti pudno a lubong a pagpuspusiposanda. Saan a mahika wenno ilusion. Taoda laeng a nasaktan ken naabalbalay ti gasatna iti sidong dagiti lallaki nga imbilangda a gameng dagiti puspusoda. Akuenda man wenno saan, dagitoy a lallaki ti nakautanganda iti naimbag a nakem iti yaayda iti Hawaii. Ngem sabali dayta nga estoria- napunnon ti timba a nagitayaanda iti pasensia.
Padapada a tubo dagitoy a maria idiay Ilocos, 'suna lang ta saanda nga agkakailian. Iti biang dagiti tallo nga aggagayyem, ni Consolasion ti inaunaan kadakuada. Ti kinabassitna ti mangpaneknek iti kinaalibtakna--"small but terrible" a kunada. Adu't mangipagarup a kasla kumilaw ken kanayon a kumuskusilap dagiti natadem a matana, ngem ti kinapudnona, isut' facial expression-na. Naasi ken managtulong ketdi kadagiti dua a gagayyemna.
Tignay Maria Clara ni Purificasion, isut' sumaruno ken ni Consolasion. Dandani metten mapigis amin a bulong ti kalendario iti treinta nga edadna. Naemma ken natanang ti garawna isu a mapagbiddutan dagiti babbaro nga adda ing-ingratana. Ngem isut' kalaingan nga agluto kadakuada a tallo.
Ni Salvacion ti inaudi ken katayagan. Karugrugsoanna pay laeng iti beinte singko a tawenna. Kanayon a kasla agar-arapaap dagiti naslag a mata ken nakaparintumeng a kurimatmatna. Socialite ti nakairuamanna a biag idi adda pay la idiay Filipinas. Pranka no agsao, ngem kariniosa.
Kadakuada a tallo, saan a kompleto ti grupo no awan ti maysa. "One for all, all for one," dayta ti motto nga insapatada.
Morena ken nalapana ti pammagi ni Juliana iti maibagay a tayagna. Mailinged ti edadna a beinte nuebe iti saan nga agkupas a pintasna. Adda siding iti ngatuen dagiti naingpis a bibigna. Naisem ken mannakigayyem nupay burburtia ti kinaliday ti rimat dagiti matana.
Iti biang ni Trinidad, naparagsit ti tignayna. Apagat' abaga ti buokna ken moderno nga agkawkawes. Paggaayatna ti agkoleksion kadagiti kabaroanan a klase ti shoulder bags. Kanayon met nga agek-eksperimento ta adu a pagpapintas ti ipilpilkatna iti rupana. Naragsak ketdi a kasarsarita iti treinta a tawenna.
Agpada da Juliana ken Trinidad a nagayat iti napudno kadagiti assawada, ngem daksanggasat ta nagbanag a komplikado.
Agkakatrabahuanda met la amin dagitoy a maria 'suna lang ta naiwarasda iti destino a pagpaayanda. Namuangayan iti "usapang babae" ti nakaibutaktakan ti problema ti maysan-maysa. Idi damo, kasla ang-angaw laeng idi nairuangan ken nadakamat ni Consolasion ti problemana iti boyfriend-na kadagiti gagayyemna. Ngem idi agangay, saanen a nateppelan dagiti dadduma ti nagpudno iti nagbalin met a gasatda iti sidong dagiti assawada.
Kuna ni Consolasion nga idi mauman ti boyfriend-na kenkuana, pinanawanna lattan a dina man la ammo no ania ti nakabasolanna. Kayatna idi a lapdan, ngem pinagsasaoan ketdi ti boyfriend-na. Iti kasta, dinungdung-awan ni Consolasion ti gasatna ta piman awan met ngarud sabali a kamanganna iti Maui. Adda dagiti dadakkel ken kakabsatna idiay Oahu. Nalupoy ni Consolasion, alisto a masaksaktan iti ngan-ngani tumapog a kuarenta nga edadna. Sipupuso ketdi nga inawat ni Consolacion ti gasatna ta awan mabalinna ken saanda met ngarud a nagkasar ti boyfriend-na iti simbaan. Ti kaluksawna unay, inayatna ti boyfriend-na iti laksid a di awaten idi dagiti dadakkelna gapu iti kinabarrairongna. Ngem gapu iti daytoy a napasamakda, dakkel ti naadalna. Nabati ketdi kenkuana ti bin-i ni ayat a pakalaglagipanna. Impasngayna ti maysa a nalungpo a lalaki.
Ita, agbabawi man, ammo ni Consolasion a saan pay a naladaw ti amin. Ilintegna ti biddut a naaramidna. Ket para kenkuana, biddut man wenno gasatna daytoy gapu ta dina idi inkankano dagiti dadakkelna, sugat met iti pusona a dinto pulos aglunit ti inaramid ti boyfriend-na.
Ibbong. Awan ngata ti gasat ni Purificasion nga aganak. Naalisan idin ngem di met nasunotanen nga agsikog. Uray kasano ngata ti ayatna nga ikkan ni lakayna iti anak, dida met makabukel. Ket gapu iti daytoy, atapen ni Purificasion a daytoy ti rason no apay a nasebseban ti nabara a panagayat ni lakayna kenkuana. Ngem ana ngarud ti mabalinna no isut' gasatna?
Gapu iti kinatamnay ni lakayna kenkuana kadagiti naglablabas nga aldaw, mamati pay ketdin ni Purificasion nga agsapulto ni lakayna iti sabali a banag a pagam-amkan ken pagdandanaganna. Pimmudno la ngarud. Nupay dina kayat a mapasamak daytoy kadakuada, inaramid amin ni Purificasion dagiti banag a makaay-ayo ken ni lakayna. Nagserbi a sipupudno. Imbubosna amin nga oras ken tiempona iti sidong ni lakayna. Ngem saan gayam a makaanay dagitoy nga inaramidna. Napugsat ti singgalot ti kawar ti ayan-ayatda. Asino koma ngamin aya ti makaipadto iti gasat ti tao?
Nasakit man para ken ni Purificasion daytoy a napasamak, masapul nga awatenna ti nagbanagan ti gasatna. Iti pinanunot ni Purificasion, agtultuloy latta ti panagwerret ti rueda ti biag. Ni lakayna ti nangala kenkuana iti Hawaii, ket dinto pulos lipaten ni Purificasion dayta a kinapudno. Nagyaman ketdi kenkuana. Adu dagiti gagayyemna ti nakipagladingit iti napasamakna, adu met dagiti babbaro a naayatan ken nagpiesta ken nagpadlaw kenkuana. Ngem para ken ni Purificasion, saan pay a nakasagana nga agawat manen kadagiti gangannaet a bisita a mangbisibis iti ragsak ti malmaldaangan a pusona.
Iti agdama, adda ni Purificasion iti salinong ti pannarabay ti maysa a kaasitgan a gayyemna.
[Maituloyto...]
_________________
No comments:
Post a Comment