NAMARIS ti nagrugian a pakasaritaan ti ayan-ayat da Greggy ken Sabong.
Maysa nga ili iti abagatan a paset ti Ilocos ti nagtaudan ken dimmakkelanda. Nupay aginnadayo ti pagtaengan iti tunggal maysa, saan a dayta ti tubeng ta dita a naipasngay ken naabel ti nalayog nga arapaap a kalikagumanda iti biag. Manipud elementaria agingga iti high school, nagbalinda a "childhood sweethearts." Sa la napugsat daytoy a kinadekketda idi nagkolehioda. Ditoy a nagsina ti dalanda. Napan nagbasa ni Sabong idiay Manila, idinto a nabati ni Greggy iti Ilocos.
Idi napan ni Greggy idiay Hawaii gapu ta pinetisionan dagiti nagannakna, dimmakkel ti giwang ti nagbaetanda ken ni Sabong. Nagluas ni Greggy a nagpa-Hawaii a saan a nagpakada ken ni Sabong ta mannarimaan idi nga agbasa idiay Manila. Nagkari ketdi a subliananna ni Sabong idi nakastreken iti pagtrabahuan a kas housekeeping ti maysa a hotel iti Maui. Surat ti nagbalin a rangtay ti komunikasionda. Ket babaen iti tunggal koreo a maawat ni Greggy, nabang-aran ti barukong ken naep-epan ti napalus nga iliwna ken ni Sabong. Saan a nagbakasion agingga a nagbayag iti trabahona.
Kasta unay ti ragsak ni Greggy idi palubosan ti pagtrabahuanna ti umuna a bakasionna. Nganngani dua a tawen a nagibtur a dina nakita ni Sabong, saan a magawidan ni Greggy ti nagpaiduma a rag-o ti pusona idi makitana manen ti dati a kinaubingan ken kaayan-ayatna. Ta malaksid a pimmintas uray makuna a probinsiana ni Sabong, pimmudaw-- ken awan pay ti asawana. Dinayaw ken rinaem ni Greggy ta iti laksid ti kabayagda a saan a nagkita, saan a napanunotan ni Sabong ti nagasawa. Narikna ni Greggy a kasla naireserba ti puso ni Sabong a para kenkuana. Mamati pay a ni Sabong ti agbalin a kapisi ken kasimpungalanna iti agnanayon-- iti rigat ken gin-awa.
Nagdaton ken ni Sabong-- iti maikadua a gundaway. Inlawlawagna no apay a saan a nagpakada idi sakbay a napan idiay Hawaii. Nagpudno ketdi a ni Sabong pay lang ti agikut iti pusona. Ni Sabong ti bugas ken sungbat dagiti arapaapna. Ni Sabong ti dati a sampaguita a sinibuganna ti ayat ken pammateg iti hardin ti pusona.
Namrayan laeng nga immisem ni Sabong, ta uray isu, adda pay la 'di dati a riknana ken ni Greggy. Kayat ni Sabong nga ammuen no daytoy a Greggy nga agdatdaton kenkuana ita ti dati a Greggy nga am-ammona idi sakbay a nagpa-Hawaii. No natarnaw ken pagtalkan dagiti balikasna. No napudno dagiti aramidna. Kayatna nga iparikna ken ni Greggy a saan a gapu ta balikbayan daytoy, mamati a dagus kenkuana.
Ngem saan a kabaelan ni Sabong nga ulboden ti pudno nga ibagbaga ti pusona. Patienna ketdi a daytoy a Greggy ti dati a kinaubingan ken nagdammuanna a nakariknaan iti umuna nga ayat nga agingga ita, adda pay laeng a nakaitalimeng iti pusona. Inawatna ti ayat ni Greggy, ngem pinagkarina a dinanto koma saktan ti riknana.
Idi nakasubli ni Greggy iti Hawaii kalpasan ti kasarda ken ni Sabong iti hues idiay Filipinas, inukkonna a dagus dagiti nasisita a dokumento a kasapulan iti petision ni baketna. Saan pay idi nga US citizen ni Greggy. Ket tapno saan a matektekan ni Sabong, kiniddawna ken Greggy a no mabalin, mapan pay la idiay Hong Kong tapno agtrabaho kas domestic helper bayat ti panagurayna. Ngem saan a pinatgan ni Greggy ti kiddaw ni Sabong. Pambar ni Greggy a makaanayen ti mateggedanna iti maipaw-itna ken ni Sabong.
Saan a nagpilit ni Sabong. Kinaagpaysuananna, agamak la ni Greggy a mangpalubos ta malaksid a nagaget, kalaslasbangan pay ni Sabong. Amangan kunana no adda ketdi sabali a makasirpat ken ni baketna. Sa maysa pay, awan ti anakda.
Ngem dimteng ti dakkel a pannakasuot ni Greggy idi naam-ammona ni Lily iti maysa a nalatak a Filipino store iti Maui. Naenganyo ni Greggy iti kinaseksi ni Lily, addaan ti dua nga annak ken diborsiada iti asawa a nangala kenkuana iti Hawaii. Agtawen ni Lily iti kuarenta otso idi nagsinada ti lakayna. In-inauna iti innem a tawen ken ni Greggy. Kas met kadagiti dadduma a babbai a nailiw-an iti kinataer, kinalaing nga agsao ken kinatayag ni Greggy, saan a mailinged nga adda panaggusto ni Lily kenkuana.
Inaldaw-aldaw idi a mapan agistambay iti nasao a Filipino store tapno makitana ni Lily. Gapu ti daytoy, in-inut a nagsuek ken nagkulpa ti prinsipio nga imetna ket naalas-as iti panunotna ti balikas a kari. Kasla nagango a bulong ni Greggy a naregreg iti sakaanan ni Lily tapno agkurno ken agrukbab kenkuana. Nalipatanna ni Sampaguita. Nagarem ken ni Lily. Naginnasideg ti rikna agingga nga adda nagkinnaawatanda. Ditoy a nagari ti kinarukop ni Adan-- naiteppang! Nasulisog ni Greggy.
Naammuan dagiti nagannak ni Greggy daytoy nga inaramidna. Binilinda a maputed ti relasionna ken ni Lily. Ngem nailumlomen ni Greggy iti kasla pitak nga awis a sulisog ni Lily. Naikarunokonen iti bunganga ti limdo-- ti mabalinna a pagbabaywan iti kamaudianan. Saanna nga inkankano dagiti nagannakna. Inyagawa ketdi ni Greggy. Arigna a kasla maysa nga alimbubyog a nagsisip iti diro ken nangsay-op ti agadiwara a banglo ni Lily. Nagpiesta iti derrep ti lasag.
Di mabayag, nagkitakit a mangpirma iti Affidavit of Support ti petision ni baketna. Imbabawina ti panangalana ken ni Sabong. Iti daytoy a rason ni Greggy, ammo dagiti nagannakna ti makagapu. Pinilitda a pirmaan ni Greggy dagiti dokumento, ngem dina pulos kayat. Gapuna a nakitulag dagiti nagannakna kenkuana, a no pirmaanna dagiti dokumento, uray ti kaykayatna nga aramiden ken papanan. Naallukoyda ni Greggy. Nagpirma.
Asi ti immapay kadagiti nagannak ni Greggy iti nagbanagan ni Sabong. Ket idi napirmaanen ni Greggy dagiti dokumento a maisumite iti Immigration and Naturalization Services, isudan a mismo ti nangituloy dagiti nabatbati pay nga addang ti pannakapetision ni Sabong.
Agarup lima a tawen a naguray sakbay a napan ni Sabong iti Hawaii. Ni Greggy ti immuna a sinapulna. Ditoy a nagpudno dagiti katuganganna. Imbagada a nabayagen nga awan ni Greggy iti poderda. Kunada a manipud naam-ammona ni Lily, napanna sinurot ken dinennaan idiay Big Island. Inlawlawagda no apay a naaramidda ti nagulbod tapno di masaktan ti rikna ni Sabong. Naarakup ni Sabong dagiti katuganganna gapu ta maawatanda ti situasionna. Binay-anda a nangibulos ti sakit ti nakemna. Nakipagriknada.
Nagpa-Maui a dagus ni Greggy idi naammuanna ti kaadda ni Sabong. Ngem iti kaunaan a gundaway a panagsarang dagiti agasawa, limmidem ti dati a naisem ken naragsak a rupa ni Sabong idi ibaga ni Greggy ti gagarana kenkuana. Kayat ni Greggy a pirmaan ni Sabong ti papel a nakailanadan ti panagdiborsioda, ngem saan a kayat ni Sabong. Nagpungtot ken pinangtaan ni Greggy a padeportarna daytoy. Nagkebba ni Sabong iti nangngena. Nagbuteng. Kapilitan a pinirmaanna ti divorce paper, ngem yik-ikkis iti kaungganna ti sakit ti nakemna. Nagtaray ni Sabong iti kuarto sana inrikep ti ridaw. Saannan a nalapdan ti panagarimasa dagiti luana. Binay-anna a nagtedted. Dinanogdanogna ti barukongna.
NAGLABAS ti sumagmano a bulan, ti problema ni Greggy ti insaruno a trinatar dagiti nagannakna. Ngamin ibilangda a datdatlag ti mapaspasamak ken ni Greggy. Dida maawatan no apay a kellaat a nagbalin a kastoy ti ugali ken kinataona. Iti takder, langa ken salun-at ni Greggy, awan ti ammo dagiti nagannakna a sakitna. Gapu ti daytoy a misterio a nagbanagan ni Greggy, nagpayuman dagiti nagannakna kadagiti am-ammo ken papagayamda no ania ti rumbeng nga aramidenda.
Idi damo, kinatawaanda laeng ti singasing ti maysa a pagayamda a padasenda a pataladuan amangan no adda nangpakan wenno mangay-ayam iti kinatao ni Greggy. Iti ababa a pannao, amangan no "natamay wenno nakulam."
Iti agdama a panawen a modernon ti teknolohia nga ar-aramaten a ramit ti medisina, saan a mamati dagiti nagannak ni Greggy nga adda pay la kasta-- nangruna iti Hawaii. Ngem idi agangay, nautobda nga awan ti dakesna no padasenda.
Kuna ti mannalado nga adda naigamer iti taraon nga impauneg ni Greggy. Kayatna a sawen, nailibas a nalaokan ti taraon a kinnan ni Greggy a dina napuotan manipud iti tao nga adda bileg wenno anting-antingna nga agaramid iti daytoy a benneg. Gapuna a tengngel ti nagaramid ti amin a tignay, panunot ken ugali ni Greggy. Ngem pinanamnama ti mannalado nga agsublinto met laeng ti dati a simbeng ti panunot ken kinatao ni Greggy apaman nga agmawmaw ti bisa ti gayuma a naipaunegna. Ken nagkari ti mannalado a kontraenna ti dakes nga aramid.
Pudno ti kuna ti mannalado, arigna a nailibay ni Greggy iti nabayag a pannaturog-- nakariing iti kinapudno idi nagmawmawen ti bisa ti gayuma. Narikna ni Greggy ti bang-ar iti bagi ken panunotna. Ngem nagmalanga idi no apay nga adda iti Big Island imbes nga iti Maui. Ket kasta unay ti siddaawna idi saanna payen malasin ti rupana iti sarming gapu ti panagtubo ken kinaraber ti barbasna. Imres ti bagina sa pimmugot. Nagbalaw. Awan a pulos ti malagipna.
Inkeddeng ni Greggy nga agsubli iti Maui-- tapno subliananna ni Sabong. Dumawat iti pammakawan. Uray kadagiti nagannak ken kakabsatna, agpakawan kadakuada gapu ti aramid a nakaibabainan ti pamilia. Agbabawi. Awatenna ti aniaman a pannusa nga ipatawda kenkuana. No dayta ti kaibatogan ti basolna, awatenna.
Tinawaganna a dagus ti maysa a kabsatna tapno tulonganna nga agawid. Saan a nagtaktak daytoy a kabsatna ket isu payen a mismo ti napan idiay Big Island tapno yawidna ni Greggy.
"NAPUKAW daytoy nga anak, ngem kitaenyo-- nagsubli. Natay idi, ngem kitaenyo- nagungar!" indirdir-i ti pamilia ni Greggy gapu ti ragsakda iti panagsublina iti sidongda. Nagragrag-o ti pamilia ni Greggy malaksid laeng ken ni Sabong.
Manipud idi linibasan ni Greggy ni Lily, awan metten ti damagna kenkuana. Kinapudnona, awan ti malagip ni Greggy no apay a nakadanon iti Big Island. Ngem para kenkuana, saannan a kayat a lagipen ti napalabas. Kayatna ketdi nga urnosen ti problemana ken ni Sabong. Sulnitan dagiti adu nagkuranganna.
Ngem pinarigat ketdi ni Sabong ni Greggy. Naig-iget a pannubok ti impatawna kenkuana. Arigna a nangrugi manen a nagarem ni Greggy-- wen, iti maikatlo a gundaway. Awan ti maaramid ni Greggy no di agkurno ken agtungpal iti pagayatan ni Sabong. Baliktad ti situasion ita, naturturayen ni Sabong.
Tallo a bulan a nagtutuok ni Greggy kadagitoy a pannubok ni Sabong. Inan-anusanna. Narigrigat nga amang a pannubok ngem dagiti immuna. Ket iti umuna a gundaway a mapasamak iti biag ni Greggy, insukona ti bandera ti kinalalakina. Nagparintumeng iti sakaanan ni Sabong tapno dawatenna ti pammakawanna. Dinamagna no ania pay dagiti banag a dina naaramid tapno maliwliwa ti pimmamulinawen a puso ni Sabong ken tapno agngudo metten ti pannakasuotna. Impeksana ti panagbabawina.
Yad-adda koma pay ni Sabong a parigaten ni Greggy, ngem nalunag ti pusona. Dina kayat a makita ken marikna ti panagrigat ti lalaki a nangipaayanna ti napudno nga ayatna. Ta uray sinaktan ni Greggy, ammona ti mamakawan. Gapuna a simple ti nagbalin a sungbat ken kondisionna-- "ti panangikallaysa ni Greggy kenkuana iti simbaan."
NASUROK a sangapulo a tawen ti napalabas manipud nagkasar da Greggy ken Sabong iti hues idiay Filipinas, naragsak ti pamilia a binangonda iti laksid dagiti agsasamusam ken agsusukot a pannubok a dimteng iti biagda. Adda metten tallo nga annakda-- dua a babbai ken maysa a lalaki. Ket para kadagiti nagannak ni Greggy a nagan-anus, nagsakripisio ken nagtured a bimmallaet tapno malinteg ti problema ken maiturong iti umno a dana ti pagsayaatan dagiti agasawa, balligi ti nagbalin a resulta. Adda naurayda a kasukatna: "ragsak, urnos ken kappia saan laeng nga iti biang da Greggy ken Sampaguita no di pay ket ti sibubukel a pamilia." Kadakuada, naragsakda ita nga agaywan kadagiti appokoda.
Kuna dagiti nagannak ni Greggy, "Ad-adda nga umatibuor ti banglo ti sampaguita iti kinalinak ti rabii, ngem ti nalaylay a lily a mangrugin nga agbungsot a mayanud iti naapres a karayan."*
.
.
.
.
.
TI SABONG A SAMPAGUITA KEN LILY NI GREGGY
Rudy Ram. Rumbaoa
samiwengkenayatnirudy.blogspot.com
*Immuna a naipablaak iti nagsardengen nga FIL-AM Observer ti Maui idi 2oo9 [2oo9]
[nabulod dagiti ladawan a nausar]
No comments:
Post a Comment