Kunak Man

nabalorka ti panagkitak

ngem saan a napateg...

.

.

.

.

.

kunak man

rudy ram. rumbaoa

www.samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

 

Emeterio

Malagipka manen ita a katorse ti mabilang iti bulan ti Pebrero, ket kunak:

Adda lamma 'di inulilam

a kalman, imbatim ti sugat

iti agpitpitik a pusok

nupay nalpasen daytoy

a dinung-awak--sinangitak.

Nabayagen a pinugas

ti panawen ti lagipmo

ngem nasinga ket nagbiagka

ti isusulpotmo iti panunotko;

Simmamay iti kaunggak

daydi batonlagip a nabukel

ngem sabalit' turongmo

idi nasapulam ti kunam

a ragsak a kaibatogam.

Ita, anasaaska iti aglawlawko

ngem mangngeg ken mariknak

dagiti balikasmo kadagiti apros

ti umagibas nga angin a mangdingpil

ti pingping ken mangipalagip

daydi karim a nabatad, ngem

kasano pay a makasublika

no nalpasen a simminaka?

Maysaka a rekuerdo kadagiti aldaw,

bulan ken tawen nga aglabas nupay

naut-ot ti sugat; agpitik latta

'toy pusok gapu ken ni ayat.

Akuek, sabalin lubong nga ayanmo ita

ket dimon marikna ti apros ken agekko,

ngem addanto latta sadiay ti biag,

ti ragsak ken ayat a kalikagumam!

.

.

.

.

.

EMETERIO

[Pebrero 14, 1910- Pebrero 27, 1996]

Rudy Ram. Rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

Ita Nga Aldaw

Agaramid iti panangimuestra

a kas kadakkel ti puso...

.

.

.

.

.

Ita Nga Aldaw

Rudy Ram. Rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

Agnanayon ti Lagipmi Kenka, Ama

Emeterio T. Rumbaoa

Pebrero 14, 191o-Pebrero 27, 1996

MALAGIPDAKA MANEN--

Wen, ta iti daytoy a bulan, napnoan unay ti kaipapananna kadakami nga inulilam. Nabayagen daydi a tiempo a kaawanmo iti dennami ngem nabiag, wen, nakabibiag unay iti panunotmi nga addaka latta kadakami, agpitpitikka kadagiti pusomi, kasmi pay la marikna daydi bara ti aprosmo.

Iti daytoy a bulan ti umuna a bulan a pannakasiraymo ti lawag ti lubong, ken iti daytoy met la a bulan ti panangisublim ti biag iti Namarsua.

Ket kunak: "Ti biag agdaliasat: Adda sumangpet, adda pumanaw..."

----

NO maminsan, babalawentayo ti Dios no kasta nga adda pumusay a kameng ti pamilia, asideg kadatayo, gagayyem wenno am-ammotayo. "Apay isuna? Nagsingpet a tao," kasta ti masansan a saludsdo wenno ibagatayo. Ngem ditay' ammo nga adda gayam naituding nga aldaw, oras, tiempo wenno panawen nga ipupusay ti tao. Addan nakasagana a plano ti Dios iti tunggal maysa kadatayo. Ti Dios ti puon ti biag ket adda iti turayna no kaano a kayatna nga alaen ti biag nga impabulodna kadatayo a pinarsuana.

Lagip ketdi nga agnanayon para kadakami a sangkaamaan ni Emeterio Tungpalan Rumbaoa.

Nayanak ni Emeterio idi Pebrero 14, 1910, aldaw dagiti puso.

Kas ti kaalisto a pananglapgis iti bulong ti kalendario, kasta met ti kaalisto a mangipalagip iti nabayagen a kaawanna iti dennami. Nupay para kadakami a sangapamilia, agari ti liday a di malapdan no madanonan dayta a bulan--- Pebrero, ta daytoy ngarud a bulan ti nangyeg kadakami ti manto a nangpespes ti lua kadagiti mata ken nangipaay ti liday a nakariknaan dagiti puspusomi; kasta gayam ti marikna ti maulila, nangruna no mapukaw ti maysa nga Ama a nangibubos ken nangted iti amin a tiempona tapno maitedna amin a ragsak a kalikaguman ti pamiliana.

Kas teddek ti inulilana a pamilia, kasla dimi metten kabaelan a subaen dagiti pannubok a dumteng iti biag--- awanen ti pundasion a karaptanmi nupay adda ti silaw a gabaymi. Ngem saan amin nga ipapatay ket itdenna ti liday wenno leddaang. Adda met gayam ragsak nga ipaayna. Pumusay ti patpatgen tapno agbiagka. Saan la a dayta, makasursuroka a bumangon iti bukodmo a panglakagan. Masursuroanka a sumaranget kadagiti pannubok wenno karit nga ibanesbes wenno isaplit ti panawen iti pamilia. No maminsan, masapul gayam a mapukaw ti maysa a tao tapno agbiag ti kaaduan.

Iti isasaklang ni Emeterio iti Apo a Namarsua idi Pebrero 27, 1996, kasla naiddep ti napanayag a rangrang ti init kadakami. Kasla sipnget ti nagari iti uneg ti pamilia. Nasipnget kunak ta arigna gayam a ti Ama iti mangted ti rangrang iti aglawlaw [ti puon ti biagyo] ti sangapamilia. Naglumen ti ragsak ket para kadakami, napuyupoy ket naiddep a namimpinsan ti rayray ti kandela a mangted lawag kadakami. Nanglipat ta nagari ti manto, ti panes kadagiti puspusomi. Ket iti dayta a tiempo ti panagladladingitmi, arigmi ti manglaylayen a sabong nga awan man ti mangsibug kadakami. Wenno mangpalangto iti biagmi iti isisina kadakami ti teddek ti pamilia. Kasta ti biag.

Ngem nabati kadakami nga annakna ti balikas ti namnama a nangted manen iti rayray ti masakbayanmi iti tunggal idadap-awmi iti ruar ti lubong a nangyeg ti panes kadagiti pusomi. Kasla samiweng iti kaungganmi a no tunggal maipalagip dagidi balikasna, kayatmi nga ikanta ti kanta a pagdaydayaw iti Dios gapu iti kinaimbag nga impaayna kadakami. Iti panunot, baliksenmi: "Dios koma kenka ti kumuyog, Ama."

Wen, kasla musika a nagdayyeng iti kararuami tunggal madanonan ti bulan ti Pebrero. Maiparipirip iti daytoy a bulan ti Pebrero ta nakalalagip unay--- "Aldaw dagiti Puso" idi damo a masirayan ni Ama ti lubong a nagtaudanna. Anian a ragsak dagiti nagannakna ta nagbalinda a saksi iti itataud ti maysa a parsua a mangtaginayon ti nagan ti kaputotanda.

Agpayso, naisungsong kadatayo idi ubbingtay' pay dagiti nasagraduan a panursuro, tinaripato, pinadakkeldatayo dagiti nagannaktayo tapno agbalin a manakman iti uneg ti pamilia, kadagiti tattao ken iti komunidad.

Asino koma ti nagannak a mangisuro ti anakna iti pakadaksanna? Wenno kunam kadi iti anak, "Kautem man no ania ti adda iti uneg dayta nga abot?" No sika a nagannak, ammom nga uleg ti adda iti abot, apay nga isagmakmo ti anak? Saan!

Kas met iti panangpadakkel iti anak, isurom ti nasayaat tapno agbalinto a parupam, ti kinaasinom, ti kinataom a mangitag-ay ti nagan ti kaputotam. Ket pudno, diak malipatan dagiti naespirituan a sursuro daydi Ama kadakami nga agkakabsat: "Saankayo nga aggaapa. Pagarienyo ti kappia kadagiti puspusoyo. No masapul ti tulong ti maysa kadakayo, pagbibinnadangayo a tulongan. Diyo baybay-an. Agpipinnateg ken agiinnayatkayo nga agkakabsat. Ti agaramid iti daytoy, isu ti pudno nga annak ti Dios. No aniat' isawang ti bibig, isut' rupam."

Lagip nga agnanayon kadakami a pinanawan daydi Ama. Ta awan ti agkuna a kukuana ti amin a tiempo wenno orasna ditoy lubong. Adda umuna, adda met maudi. Ngem awan paggiddiatan dagitoy ta padapada a matay ti amin a tao. Adu ti dalan a pagturongan wenno pagpilian a pagnaan, ngem maymaysa ti pagtungpalan. Sadiay agdadanonto ti amin a pinarsua ti Dios, natay man wenno sibibiag.

Naimatangak idi ti naudi a panangipalubos daydi Ama ti angesna. Nakitak ti panagdalutaytayna. Kunak iti nakemko: "nauyosen ti biagna." Iti panunotko, malagipko daydi pasamak iti Bantay Kalbaryo a nakapasagan ni Jesu-Kristo. Daydi panangisukona ti maudi nga angesna iti Dios Ama. Intalekna ti biagna iti Nailangitan nga Ama. A, nalpasen! Nalpas kadin ti amin? Kunak, saan pay Dungdunguek nga Ama. Mabalin a nalpasen ti nagbalin a misionmo ditoy rabaw ni Apo Daga, ngem addakanto latta a kalasagmi, mangiturong kadakami no ania ti rumbeng a dalan a pagnaanmi kalpasan a napasagkan iti imatangmi.

Ngem iti panunotmi, nabiagka kas iti sabong a mangted iti ayamuomna tapno masay-op ken agadiwara iti aglawlaw. Wen, dimon marikna ti bara dagiti aprosmi, ti agekmi wenno arakupmi, ngem kas kabara ti apuy iti kapategmo kadakami nga inulilam. Nupay awankan, agnanayonto latta a sika't pabelo ti kandela a mangted rangrang ti apuy--- iti pamiliam.

Pudno, di magatadatan ti kinasin-aw ti panagpuspusom nga impariknam kadakami. Ta babaen kadagitoy nga impakitam a ragsak a sinangalmo iti nagbabaetan ti tunggal maysa kadatayo, umanayen daytoy a mangted liwliwami. Saan a magatadan ti aniaman nga adda. Ketdi, namuli ti pamilia. Nabussogmo ti pamiliam iti ayat, pammateg, panagsakripisio, inwanwanmo ti panagpakumbaba, ti kinatured, ti agibtur, ti agparabur, ti mangawat iti panakapaay ken kangrunaanna, ti umawag ken agdaydayaw iti Dios.

Wen, maymaysa ti pamilia ta naimatangam no kasano a nagballigika kadagiti arapaapmo a magun-od ti pagsayaatanmi. Maysa a nagan, maysa a pamilia a buklen ti maymaysa a puso. Maysa a kaputotan a mangibaklay ken mangiburay kadagiti sabsabali ti panursuro nga intukitmo kadakami. Dagitoy dinto matakaw ti sabali. Dinto kabaelan a takawen ti mannanakaw ti sursuro nga impapetpetmo kadagiti dakulapmi ta daytoy ti nagbalin a rangtaymi a mangtun-oy ti naan-anay a balligi a kalikagumammi iti masakbayan. Dakami ti bulong ti sanga. Sika ti ramut a pagtaudan ti adda kadakami.

Nasukog ketdi ti naidumduma nga ayat nga impariknam ken impakitam kadakami a di kabaelan a parisan ti sabali. Ta idi nasarakan ti pusom ti kabinnuligna, dikay' nagtaktak ken ni Ina tapno maaramid ti rumbeng a mapasamak. Nabukkaan ti bara kas iti gumilgillayab nga apuy ti kinupkupikopanyo a rikna tapno madanuman ti natikagan a bukel ni karayo. Inimasyo ken ni Ina ti naglangoy ken nangnanam iti naruk-atan a diro ni ayat iti kinaulimek ti rabii. Para kadakayo a dua a naglemmes ti ragsak, maysa daytoy a gameng a rumbeng a saluadan.

Kitaem, adtoykami ita; ti bunga ti nairut nga arakup ken areng-eng a samiweng ti nagpatnag a nakasukoganmi. A, sikat' arkitekto a nangdisenio kadakami tapno agbalinkami a parupam--- ti kinaasinom, ti kinataom...Kitaem, Ama, dakami ti dakami ta no saan a Sika, awankami koma ita. Agyamankami, Ama, gapu iti panagkallaysa ti itlog ken semilia ti napudno nga ayat, timmaudkami a bunga ti inar-arapaapyo ken ni Ina.

Ala ngarud, kastan, Ama. Natalnan ti panunotmi. Saantayon a maisubli pay ti nalpasen. Nalpasen. Ngem ti pannakapukawmi kenka iti pisikal a bagi, saanna a 'yeg ti agnanayon a liday. 'Yegna ketdi ti biag. Saan ketdi nga iti ipupusaymo ti mangkeltay kadagiti arapaap--- dagiti inar-arapaapmo a para kadakami, ketdi, 'yegna met ti pannakabangon ti pudno a panagtalek iti tungal maysa tapno agsampaga ken mataginayon ti bukel nga intukitmo, "ti ayatmo."

Wen, Ama, nakainanakan a nabayag. Iti tapok a naggapuam, isu met laeng ti inka pagsublian. Idawdawatandaka, dika met mauma a mangidawdawat kadakami ta sikat' addan iti salinong ti Dios a Mannarabay. No adda man nagkuranganmi, maluktan ti pusomi nga agbabawi. Saankami a perpekto ta adda met pagliwayanmi. Aramid a narasi. Taotayo laeng, Ama. No ania dagitoy a nagliwayanmi, sika koman, Ama, ti mangpunno. Pakawanennakami!

Alisto iti panagtulid ti rueda ti panawen ken panagpitik ti pagorasan, addanto tiempo nga agtitipon manen ti pamilia. Ngem palubosannakami nga agbati pay laeng iti apagapaman tapno inkam talaytayen dagiti pannubok ti nakaparsuaan. Ngem no dumtengto ti aldaw ti bagi agrukopen, situtulok ti kararua a rabsuten ti panawen...

Ala kastan.

.

.

.

.

.

AGNANAYON TI LAGIPMI KENKA, AMA

[Ken ni Emeterio Tungpalan Rumbaoa, Feb. 14, 1910- Feb. 27, 1996]

Rudy Ram. Rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

TI SABONG A SAMPAGUITA KEN LILY NI GREGGY

NAMARIS ti nagrugian a pakasaritaan ti ayan-ayat da Greggy ken Sabong.

Maysa nga ili iti abagatan a paset ti Ilocos ti nagtaudan ken dimmakkelanda. Nupay aginnadayo ti pagtaengan iti tunggal maysa, saan a dayta ti tubeng ta dita a naipasngay ken naabel ti nalayog nga arapaap a kalikagumanda iti biag. Manipud elementaria agingga iti high school, nagbalinda a "childhood sweethearts." Sa la napugsat daytoy a kinadekketda idi nagkolehioda. Ditoy a nagsina ti dalanda. Napan nagbasa ni Sabong idiay Manila, idinto a nabati ni Greggy iti Ilocos.

Idi napan ni Greggy idiay Hawaii gapu ta pinetisionan dagiti nagannakna, dimmakkel ti giwang ti nagbaetanda ken ni Sabong. Nagluas ni Greggy a nagpa-Hawaii a saan a nagpakada ken ni Sabong ta mannarimaan idi nga agbasa idiay Manila. Nagkari ketdi a subliananna ni Sabong idi nakastreken iti pagtrabahuan a kas housekeeping ti maysa a hotel iti Maui. Surat ti nagbalin a rangtay ti komunikasionda. Ket babaen iti tunggal koreo a maawat ni Greggy, nabang-aran ti barukong ken naep-epan ti napalus nga iliwna ken ni Sabong. Saan a nagbakasion agingga a nagbayag iti trabahona.

Kasta unay ti ragsak ni Greggy idi palubosan ti pagtrabahuanna ti umuna a bakasionna. Nganngani dua a tawen a nagibtur a dina nakita ni Sabong, saan a magawidan ni Greggy ti nagpaiduma a rag-o ti pusona idi makitana manen ti dati a kinaubingan ken kaayan-ayatna. Ta malaksid a pimmintas uray makuna a probinsiana ni Sabong, pimmudaw-- ken awan pay ti asawana. Dinayaw ken rinaem ni Greggy ta iti laksid ti kabayagda a saan a nagkita, saan a napanunotan ni Sabong ti nagasawa. Narikna ni Greggy a kasla naireserba ti puso ni Sabong a para kenkuana. Mamati pay a ni Sabong ti agbalin a kapisi ken kasimpungalanna iti agnanayon-- iti rigat ken gin-awa.

Nagdaton ken ni Sabong-- iti maikadua a gundaway. Inlawlawagna no apay a saan a nagpakada idi sakbay a napan idiay Hawaii. Nagpudno ketdi a ni Sabong pay lang ti agikut iti pusona. Ni Sabong ti bugas ken sungbat dagiti arapaapna. Ni Sabong ti dati a sampaguita a sinibuganna ti ayat ken pammateg iti hardin ti pusona.

Namrayan laeng nga immisem ni Sabong, ta uray isu, adda pay la 'di dati a riknana ken ni Greggy. Kayat ni Sabong nga ammuen no daytoy a Greggy nga agdatdaton kenkuana ita ti dati a Greggy nga am-ammona idi sakbay a nagpa-Hawaii. No natarnaw ken pagtalkan dagiti balikasna. No napudno dagiti aramidna. Kayatna nga iparikna ken ni Greggy a saan a gapu ta balikbayan daytoy, mamati a dagus kenkuana.

Ngem saan a kabaelan ni Sabong nga ulboden ti pudno nga ibagbaga ti pusona. Patienna ketdi a daytoy a Greggy ti dati a kinaubingan ken nagdammuanna a nakariknaan iti umuna nga ayat nga agingga ita, adda pay laeng a nakaitalimeng iti pusona. Inawatna ti ayat ni Greggy, ngem pinagkarina a dinanto koma saktan ti riknana.

Idi nakasubli ni Greggy iti Hawaii kalpasan ti kasarda ken ni Sabong iti hues idiay Filipinas, inukkonna a dagus dagiti nasisita a dokumento a kasapulan iti petision ni baketna. Saan pay idi nga US citizen ni Greggy. Ket tapno saan a matektekan ni Sabong, kiniddawna ken Greggy a no mabalin, mapan pay la idiay Hong Kong tapno agtrabaho kas domestic helper bayat ti panagurayna. Ngem saan a pinatgan ni Greggy ti kiddaw ni Sabong. Pambar ni Greggy a makaanayen ti mateggedanna iti maipaw-itna ken ni Sabong.

Saan a nagpilit ni Sabong. Kinaagpaysuananna, agamak la ni Greggy a mangpalubos ta malaksid a nagaget, kalaslasbangan pay ni Sabong. Amangan kunana no adda ketdi sabali a makasirpat ken ni baketna. Sa maysa pay, awan ti anakda.

Ngem dimteng ti dakkel a pannakasuot ni Greggy idi naam-ammona ni Lily iti maysa a nalatak a Filipino store iti Maui. Naenganyo ni Greggy iti kinaseksi ni Lily, addaan ti dua nga annak ken diborsiada iti asawa a nangala kenkuana iti Hawaii. Agtawen ni Lily iti kuarenta otso idi nagsinada ti lakayna. In-inauna iti innem a tawen ken ni Greggy. Kas met kadagiti dadduma a babbai a nailiw-an iti kinataer, kinalaing nga agsao ken kinatayag ni Greggy, saan a mailinged nga adda panaggusto ni Lily kenkuana.

Inaldaw-aldaw idi a mapan agistambay iti nasao a Filipino store tapno makitana ni Lily. Gapu ti daytoy, in-inut a nagsuek ken nagkulpa ti prinsipio nga imetna ket naalas-as iti panunotna ti balikas a kari. Kasla nagango a bulong ni Greggy a naregreg iti sakaanan ni Lily tapno agkurno ken agrukbab kenkuana. Nalipatanna ni Sampaguita. Nagarem ken ni Lily. Naginnasideg ti rikna agingga nga adda nagkinnaawatanda. Ditoy a nagari ti kinarukop ni Adan-- naiteppang! Nasulisog ni Greggy.

Naammuan dagiti nagannak ni Greggy daytoy nga inaramidna. Binilinda a maputed ti relasionna ken ni Lily. Ngem nailumlomen ni Greggy iti kasla pitak nga awis a sulisog ni Lily. Naikarunokonen iti bunganga ti limdo-- ti mabalinna a pagbabaywan iti kamaudianan. Saanna nga inkankano dagiti nagannakna. Inyagawa ketdi ni Greggy. Arigna a kasla maysa nga alimbubyog a nagsisip iti diro ken nangsay-op ti agadiwara a banglo ni Lily. Nagpiesta iti derrep ti lasag.

Di mabayag, nagkitakit a mangpirma iti Affidavit of Support ti petision ni baketna. Imbabawina ti panangalana ken ni Sabong. Iti daytoy a rason ni Greggy, ammo dagiti nagannakna ti makagapu. Pinilitda a pirmaan ni Greggy dagiti dokumento, ngem dina pulos kayat. Gapuna a nakitulag dagiti nagannakna kenkuana, a no pirmaanna dagiti dokumento, uray ti kaykayatna nga aramiden ken papanan. Naallukoyda ni Greggy. Nagpirma.

Asi ti immapay kadagiti nagannak ni Greggy iti nagbanagan ni Sabong. Ket idi napirmaanen ni Greggy dagiti dokumento a maisumite iti Immigration and Naturalization Services, isudan a mismo ti nangituloy dagiti nabatbati pay nga addang ti pannakapetision ni Sabong.

Agarup lima a tawen a naguray sakbay a napan ni Sabong iti Hawaii. Ni Greggy ti immuna a sinapulna. Ditoy a nagpudno dagiti katuganganna. Imbagada a nabayagen nga awan ni Greggy iti poderda. Kunada a manipud naam-ammona ni Lily, napanna sinurot ken dinennaan idiay Big Island. Inlawlawagda no apay a naaramidda ti nagulbod tapno di masaktan ti rikna ni Sabong. Naarakup ni Sabong dagiti katuganganna gapu ta maawatanda ti situasionna. Binay-anda a nangibulos ti sakit ti nakemna. Nakipagriknada.

Nagpa-Maui a dagus ni Greggy idi naammuanna ti kaadda ni Sabong. Ngem iti kaunaan a gundaway a panagsarang dagiti agasawa, limmidem ti dati a naisem ken naragsak a rupa ni Sabong idi ibaga ni Greggy ti gagarana kenkuana. Kayat ni Greggy a pirmaan ni Sabong ti papel a nakailanadan ti panagdiborsioda, ngem saan a kayat ni Sabong. Nagpungtot ken pinangtaan ni Greggy a padeportarna daytoy. Nagkebba ni Sabong iti nangngena. Nagbuteng. Kapilitan a pinirmaanna ti divorce paper, ngem yik-ikkis iti kaungganna ti sakit ti nakemna. Nagtaray ni Sabong iti kuarto sana inrikep ti ridaw. Saannan a nalapdan ti panagarimasa dagiti luana. Binay-anna a nagtedted. Dinanogdanogna ti barukongna.

NAGLABAS ti sumagmano a bulan, ti problema ni Greggy ti insaruno a trinatar dagiti nagannakna. Ngamin ibilangda a datdatlag ti mapaspasamak ken ni Greggy. Dida maawatan no apay a kellaat a nagbalin a kastoy ti ugali ken kinataona. Iti takder, langa ken salun-at ni Greggy, awan ti ammo dagiti nagannakna a sakitna. Gapu ti daytoy a misterio a nagbanagan ni Greggy, nagpayuman dagiti nagannakna kadagiti am-ammo ken papagayamda no ania ti rumbeng nga aramidenda.

Idi damo, kinatawaanda laeng ti singasing ti maysa a pagayamda a padasenda a pataladuan amangan no adda nangpakan wenno mangay-ayam iti kinatao ni Greggy. Iti ababa a pannao, amangan no "natamay wenno nakulam."

Iti agdama a panawen a modernon ti teknolohia nga ar-aramaten a ramit ti medisina, saan a mamati dagiti nagannak ni Greggy nga adda pay la kasta-- nangruna iti Hawaii. Ngem idi agangay, nautobda nga awan ti dakesna no padasenda.

Kuna ti mannalado nga adda naigamer iti taraon nga impauneg ni Greggy. Kayatna a sawen, nailibas a nalaokan ti taraon a kinnan ni Greggy a dina napuotan manipud iti tao nga adda bileg wenno anting-antingna nga agaramid iti daytoy a benneg. Gapuna a tengngel ti nagaramid ti amin a tignay, panunot ken ugali ni Greggy. Ngem pinanamnama ti mannalado nga agsublinto met laeng ti dati a simbeng ti panunot ken kinatao ni Greggy apaman nga agmawmaw ti bisa ti gayuma a naipaunegna. Ken nagkari ti mannalado a kontraenna ti dakes nga aramid.

Pudno ti kuna ti mannalado, arigna a nailibay ni Greggy iti nabayag a pannaturog-- nakariing iti kinapudno idi nagmawmawen ti bisa ti gayuma. Narikna ni Greggy ti bang-ar iti bagi ken panunotna. Ngem nagmalanga idi no apay nga adda iti Big Island imbes nga iti Maui. Ket kasta unay ti siddaawna idi saanna payen malasin ti rupana iti sarming gapu ti panagtubo ken kinaraber ti barbasna. Imres ti bagina sa pimmugot. Nagbalaw. Awan a pulos ti malagipna.

Inkeddeng ni Greggy nga agsubli iti Maui-- tapno subliananna ni Sabong. Dumawat iti pammakawan. Uray kadagiti nagannak ken kakabsatna, agpakawan kadakuada gapu ti aramid a nakaibabainan ti pamilia. Agbabawi. Awatenna ti aniaman a pannusa nga ipatawda kenkuana. No dayta ti kaibatogan ti basolna, awatenna.

Tinawaganna a dagus ti maysa a kabsatna tapno tulonganna nga agawid. Saan a nagtaktak daytoy a kabsatna ket isu payen a mismo ti napan idiay Big Island tapno yawidna ni Greggy.

"NAPUKAW daytoy nga anak, ngem kitaenyo-- nagsubli. Natay idi, ngem kitaenyo- nagungar!" indirdir-i ti pamilia ni Greggy gapu ti ragsakda iti panagsublina iti sidongda. Nagragrag-o ti pamilia ni Greggy malaksid laeng ken ni Sabong.

Manipud idi linibasan ni Greggy ni Lily, awan metten ti damagna kenkuana. Kinapudnona, awan ti malagip ni Greggy no apay a nakadanon iti Big Island. Ngem para kenkuana, saannan a kayat a lagipen ti napalabas. Kayatna ketdi nga urnosen ti problemana ken ni Sabong. Sulnitan dagiti adu nagkuranganna.

Ngem pinarigat ketdi ni Sabong ni Greggy. Naig-iget a pannubok ti impatawna kenkuana. Arigna a nangrugi manen a nagarem ni Greggy-- wen, iti maikatlo a gundaway. Awan ti maaramid ni Greggy no di agkurno ken agtungpal iti pagayatan ni Sabong. Baliktad ti situasion ita, naturturayen ni Sabong.

Tallo a bulan a nagtutuok ni Greggy kadagitoy a pannubok ni Sabong. Inan-anusanna. Narigrigat nga amang a pannubok ngem dagiti immuna. Ket iti umuna a gundaway a mapasamak iti biag ni Greggy, insukona ti bandera ti kinalalakina. Nagparintumeng iti sakaanan ni Sabong tapno dawatenna ti pammakawanna. Dinamagna no ania pay dagiti banag a dina naaramid tapno maliwliwa ti pimmamulinawen a puso ni Sabong ken tapno agngudo metten ti pannakasuotna. Impeksana ti panagbabawina.

Yad-adda koma pay ni Sabong a parigaten ni Greggy, ngem nalunag ti pusona. Dina kayat a makita ken marikna ti panagrigat ti lalaki a nangipaayanna ti napudno nga ayatna. Ta uray sinaktan ni Greggy, ammona ti mamakawan. Gapuna a simple ti nagbalin a sungbat ken kondisionna-- "ti panangikallaysa ni Greggy kenkuana iti simbaan."

NASUROK a sangapulo a tawen ti napalabas manipud nagkasar da Greggy ken Sabong iti hues idiay Filipinas, naragsak ti pamilia a binangonda iti laksid dagiti agsasamusam ken agsusukot a pannubok a dimteng iti biagda. Adda metten tallo nga annakda-- dua a babbai ken maysa a lalaki. Ket para kadagiti nagannak ni Greggy a nagan-anus, nagsakripisio ken nagtured a bimmallaet tapno malinteg ti problema ken maiturong iti umno a dana ti pagsayaatan dagiti agasawa, balligi ti nagbalin a resulta. Adda naurayda a kasukatna: "ragsak, urnos ken kappia saan laeng nga iti biang da Greggy ken Sampaguita no di pay ket ti sibubukel a pamilia." Kadakuada, naragsakda ita nga agaywan kadagiti appokoda.

Kuna dagiti nagannak ni Greggy, "Ad-adda nga umatibuor ti banglo ti sampaguita iti kinalinak ti rabii, ngem ti nalaylay a lily a mangrugin nga agbungsot a mayanud iti naapres a karayan."*

.

.

.

.

.

TI SABONG A SAMPAGUITA KEN LILY NI GREGGY

Rudy Ram. Rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

*Immuna a naipablaak iti nagsardengen nga FIL-AM Observer ti Maui idi 2oo9 [2oo9]

[nabulod dagiti ladawan a nausar]

Dagiti Puted a Daniw

palubosam ta pagrukbabak

didiosek iti altar ti nagbaetan

dagiti luppo ket ti isusukok

nga agparintumeng sangngoanan

ti mannakabalin a puersa ti kueba-

agkurnoak, agdaydayawak kenkuana.

bay-am ngarud nga adipenennak

dayta ayatmo ket iparikna ken yebkas

ti pusok ti kayat a sawen ti ipitpitikna,

yarasaasko kenka ti makakiki a kararag

a mangsegged kinaagnanayon nga apuy.

.

.

.

.

.

dagiti puted a daniw

naadaw iti paset ti daniw “bay-am"

rudy ram. rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar]

 

Ti Leyendo ti Baria iti Filipinas

Bayani "Yannie" Rumbaoa, kaunaan a coin

engraver iti Bangko Sentral ng Pilipinas

TI LEYENDO TI BARIA ITI FILIPINAS

NAGSERBIAK a sipupudno, addaan dignidad ken panangipateg iti bukod a kinaasinno iti prestigioso a Bangko Sentral ng Pilipinas [BSP] ti tallo pulo ket lima a tawen. Manipud Nobiembre 1992 agingga iti Hulio 1993, naawatko ti panagsanay iti “Art of Making Medal and Coins” iti Italian Mint of State, nga inyuswat ti Istituto Poligrafico E’ Zecca Dello Stato Scuola Dell’ Arte Della Medaglla iti Roma, Italia. Idi tawen 2001, inggaedko ti nagsanay iti Art of Engraving babaen iti dua bulan a panagatendarko ti “Advanced Direct Metal Engraving Course” iti isu met la nga eskuela idiay Italia. Kas koma ti Coin Designer/Engraver, responsibilidadko ti mangsigurado a ti panagkitikit ket husto ket maipada iti orihinal, ket ti naisangsangayan nga aspekto wenno karakteristiko, detalye ken artistiko a pateg dagiti baria wenno sensilio ken medalia ket mamentenar, mabantayan ken mataripato ti kualidad dagiti trabaho  a maikitikit maibasar iti international standards tapno agtalinaed a napigsa ken balligi iti sangalubongan a kompetitsion. Daytoy a kinasirib ken kinaeksperto a nasakdok iti sabali a pagilian, nangruna iti kinapateg ti sikreto ti wagas ti maysa nga aramid, umno a panagkitikit ken mangporma wenno mangsukog ti mangted gin-awa a panagsukisok ket maibilang a dakkel a karit tapno agballigi ti maysa nga aramid. Dagiti kangrunaan nga aramid ken responsibilidad karaman ti panagdisenio ken panagkitikit kadagiti pagsisinnublatan a baria wenno sensilio, medalia ken naisalsalumina a partuat a baria ken sensilio. Kadagiti diniseniok iti balitok, pirak ken awan pategna a landok ket pakalaglagipan dagiti pribado ken ahensia ti gobierno. Idi tawen 1990, diniseniok ken inkitikitko ti ‘First Gold Commemorative Medals” ti BSP mint a nairanta laeng para ti Equitbale Banking Corporation ken China Bank Corporation, pagilasinan ti nakalalagip a tawen iti pakasritaan ti institusion.

Nayanak ni Bayani "Yannie" Rumbaoa idi Nobiembre 19, 1957 iti Sampaloc, Manila. Taga-Siudad iti Laoag ni Nemesio Domingo Rumbaoa, tatang ni Yannie.

.

.

.

.

TI LEYENDO TI BARIA ITI FILIPINAS

Bayani "Yannie" Rumbaoa, kaunaan a coin engraver iti Bangko Sentral ng Pilipinas

Rudy Ram. Rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausar ken ni Yannie Rumbaoa]

 

Ita Nga Aldaw

agbalin a mannaniw

ti asinoman

a kuldingen ni ayat...

.

.

.

.

.

ita nga aldaw

rudy ram. rumbaoa

dom. 1 peb. 2o25

maui

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

 

Ti La Adda

ana ngarud pangawagmo daytoy a porma ti ulep iti tangatang, alfonso? ngem ne, ammok nga ammom ti sungbatna ta paggugustom unay ti kastoy nga isut’ rason a nangikamatan ni tatang ni ampang idi iti badangna kenka. hehe!

peace!

.

.

.

.

.

ti la adda, no. 171

pasagid

rudy ram. rumbaoa

[nabulod ti ladawan a nausar[

Ita Nga Aldaw

diak kayat a pagnaan

ti dana a makatikaw

ken saan a masapul

nga aprosan dagiti tao

a di nasken a masinga...

.

.

.

.

.

ita nga aldaw

rudy ram. rumbaoa

samiwengkenayatnirudy.blogspot.com

[nabulod ti ladawan a nausaer]

Maysa a Bigat iti Kanaha Beach Park

adda namnama, dodong. dimo pukawen, ala. kitaem ney ti asul a tangatang, ti nalinak a baybay, agpaspasungadda met iti ‘yaay ti kinatalinaay. no maburiboranka ita gapu ta inaramidmo ti husto ken dimon makita isuna, awan basolmo. laglagipem, impeksam ti kaririknam. nagayatka laeng iti napudno...

.

.

.

.

.

maysa a bigat iti kanaha beach park

rudy ram. rumbaoa

kahului, maui

[samiwengkenayatnirudy.blogspot.com]